Ο Κόσμος των Πουλιών

Ο φτερωτός κόσμος των πουλιών είναι χωρίς αμφιβολία αυτός που κυριαρχεί με τους εντυπωσιακούς αριθμούς των πληθυσμών και τη μεγάλη ποικιλία των ειδών του.

Ο φτερωτός κόσμος των πουλιών είναι χωρίς αμφιβολία αυτός που κυριαρχεί με τους εντυπωσιακούς αριθμούς των πληθυσμών και τη μεγάλη ποικιλία των ειδών του. Σχεδόν 300 είναι τα είδη που έχουν καταμετρηθεί μέχρι σήμερα. Απ' αυτά άλλα είναι μόνιμοι κάτοικοι, άλλα ξεχειμωνιάζουν, ενώ υπάρχουν και πολλά που μόνο αναπαύονται εδώ κατά το κοπιαστικό ταξίδι της μετανάστευσης.

Ανάμεσα στο πλήθος αυτό των ειδών περιλαμβάνονται και είδη τα οποία, σύμφωνα με τις καταγραφές του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας, είναι:

● Κινδυνεύοντα με άμεση εξαφάνιση, όπως ο αργυροπελεκάνος (Pelecanuw crispus), η λεπτομύτα, η καστανόπαπια (Tadorna ferruginea), ο ροδοπελεκάνος, η χουλιαρομύτα (Platalea leucorodia) και η χαλκόκοτα, καθώς και κινδυνεύοντα, όπως η λαγγόνα, η αγκαθοκαλημάνα (Hoplopterus spinosus), ο αργυροτσικνιάς, η σταχτόχηνα, το κεφαλούδι, ο μαυροπελαργός (Ciconia nigra).

● Τρωτά, όπως η βαλτόπαπια και η βαρβάρα (Tadorna tadorna), ο πορφυροτσικνιάς, το νεροχελίδονο, το μουστακογλάρονο, ο καλαμοκανάς και η αβοκέτα, καθώς και αρπακτικά, όπως ο ασπροπάρης (Hieraaetus pennatus).

● Σπάνια, όπως το φοινικόπτερο και η αετογερακίνα (Buteo rufinus). Από ό,τι φαίνεται η φύση έχει προικίσει τον τόπο με χαρίσματα τέτοια που του επιτρέπουν να αποτελεί καταφύγιο και ενδιαίτημα για την άγρια ζωή.

Οι ερωδιοί

Οι ερωδιοί είναι από τα πιο χαρακτηριστικά πουλιά στους υγρότοπους. Πολλά είναι τα είδη των ερωδιών που συχνάζουν εδώ. Ο λευκοτσικνιάς, ο αργυροτσικνιάς, ο σταχτοτσικνιάς, ο πορφυροτσικνιάς, ο μικροτσικνιάς, η νανομουγκάνα, ο νυχτοκόρακας κι ο κρυπτοτσικνιάς, πανέμορφα πουλιά που προσδίδουν χάρη εξαιρετική στο τοπίο και αξία μεγάλη στην περιοχή!

Οι ερωδιοί είναι ψαροφάγοι. Ωστόσο δεν λένε όχι και στα μικρά βατράχια, στα καρκινοειδή ή και σε άλλα μικρά ζώα, όσα μπορούν να συλλάβουν. Τριγυρνούν στα αβαθή νερά αναζητώντας τροφή. Για τον λόγο αυτό το σώμα τους, αν και διαφορετικό σε μέγεθος από είδος σε είδος, έχει ιδιαίτερες προσαρμογές που τους βοηθούν να κυνηγούν στους υγρότοπους: Τα πόδια είναι μακριά κι ο λαιμός, επίσης, μακρύς αλλά και ευλύγιστος.

Οι συνήθειές τους ποικίλλουν κι αυτές από είδος σε είδος. Ο σταχτοτσικνιάς βρίσκεται όλο τον χρόνο στην περιοχή, από τα υφάλμυρα μέχρι τα γλυκά νερά, και είναι ιδιαίτερα κοινωνικός. Ο πορφυροτσικνιάς, διακριτικός και μοναχικός, προτιμά να κρύβεται στα καλάμια, μόνο στα γλυκά νερά, και να ψαρεύει το σούρουπο. Άλλα είδη είναι μεταναστευτικά ενώ άλλα αναπαράγονται εδώ.

Ο αργυροπελεκάνος

Είναι ο πιο μεγάλος από τα δύο είδη πελεκάνων που ζουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Το αργυρόλευκο πτέρωμα χάρισε στο εντυπωσιακό αυτό πουλί το όνομά του, αν και οι φτερούγες του είναι κάπως πιο σκούρες στο πάνω μέρος τους. Με την αρχή της άνοιξης γεννά δύο αυγά. Τα ψάρια είναι η τροφή του: κυρίως τσιρώνια και, στη Μικρή Πρέσπα, σίρκα (Alburnus alburnus).

Σύμφωνα με μαρτυρίες, ζούσε παλαιότερα σε πολλά σημεία της χώρας μας. Ωστόσο, σήμερα φωλιάζει σε δύο μόνο αποικίες, στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό του Αμβρακικού κόλπου. Είναι ένα πουλί που κινδυνεύει σε μεγάλο βαθμό να εξαφανιστεί. Σε παγκόσμια κλίμακα δεν απομένουν πια παρά μόνο 19 αποικίες του όπου ζουν μόλις 1300 ζευγάρια!

Η αγκαθοκαλημάνα

Είναι ένα είδος χαραδριού, με μήκος που φτάνει τα 27 εκ. περίπου. Οι φτερούγες κι η ουρά της έχουν έντονα και χαρακτηριστικά ασπρόμαυρα σχέδια. Τα μικρά φτερά του στέμματος και τα κάπως μακριά, που σχηματίζουν το λοφίο, είναι μαύρα όπως και τα μακριά της πόδια. Της αρέσουν τα έντομα μα και άλλα ασπόνδυλα ζώα, που τα αναζητά στην ξηρά και στα λασποτόπια.

Προτιμά να ζει στα ανοικτά εδάφη και στα έλη, ιδιαίτερα στα αλμυρά. Συνήθως είναι μόνη της ή σε πολύ μικρές ομάδες. Για φωλιά ανοίγει ένα μικρό κοίλωμα στο έδαφος. Εκεί αποθέτει τα πιτσιλωτά ελαιόχρωμα αυγά της με πολύ προσοχή ώστε να τα καμουφλάρει.

Η Ελλάδα είναι, απ' ότι φαίνεται, η μοναδική χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο όπου φωλιάζει η αγκαθοκαλημάνα. Είναι, δηλαδή, ένα από τα πιο σπάνια πουλιά στην περιοχή. Στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας, η αγκαθοκαλημάνα χαρακτηρίζεται ως είδος κινδυνεύον.

Η χαλκόκοτα

Στο στιλπνό σκοτεινόχρωμο, σχεδόν μαύρο, πτέρωμά της οι ανταύγιες είναι πράσινες και πορφυρές. Το μακρύ της ράμφος είναι κυρτό προς τα κάτω. Όταν πετά κρατά τον λαιμό τεντωμένο μπροστά και τα πόδια να κρέμονται.

Φωλιάζει, σχηματίζοντας αποικίες, στα αβαθή γλυκά νερά με πυκνή βλάστηση, σε καλαμώνες. Αρκετά συχνά ζει μαζί με ερωδιούς. Ξεχειμωνιάζει σε τόπους νότια από τη Σαχάρα. Κάθε άνοιξη, εγκαταλείπει την Αφρική και πετά προς την Ευρώπη όπου φτάνει τον Απρίλιο.

Σε όλους τους χώρους της ηπείρου μας όπου ζει, οι πληθυσμοί της μειώνονται με ρυθμούς ανησυχητικούς. Την ευθύνη γι' αυτό έχουν οι πολλές δυσμενείς επεμβάσεις του ανθρώπου στους υγρότοπους καθώς και το εντατικό και παράνομο κυνήγι ιδίως κατά την περίοδο του ανοιξιάτικου μεταναστευτικού ταξιδιού. Προστατεύεται με ειδική νομοθεσία.

Το φοινικόπτερο

Σίγουρα ξεχωρίζει με την πρώτη ματιά: Ψιλόλιγνο, με ανάστημα που φτάνει σχεδόν τα 130 εκατοστά και με πάρα πολύ μακριά πόδια, λευκό και ροδόχρωμο, με λαιμό ασυνήθιστα μακρύ και ευλύγιστο, ράμφος λυγισμένο προς τα κάτω. Όταν πετά έχει τον λαιμό και τα πόδια του τεντωμένα και οι φτερούγες του παρουσιάζουν ένα αξέχαστο θέαμα ξεδιπλώνοντας στα μάτια μας έναν καταπληκτικό συνδυασμό άλικου και μαύρου χρώματος.

Βαδίζει και κολυμπά. Για να βρει τροφή, βυθίζει το ράμφος ή ακόμα και το κεφάλι στα αβαθή νερά, σουρώνει τα λασπόνερα με το ράμφος και έτσι κατακρατά μικρά σκουλήκια, γαρίδες, οστρακοειδή και έντομα που ζουν στη λάσπη.

Περιπλανάται κυρίως στις χώρες της Μεσογείου, για μεγάλα χρονικά διαστήματα ώσπου να βρει κατάλληλες συνθήκες για να φωλιάσει. Φωλιάζει, κατά αποικίες, σε αβαθή λασπώδη νερά, κατασκευάζοντας φωλιές από πηλό.

Τα μεγάλα και όμορφα αυτά πουλιά επισκέπτονται συχνά τη χώρα μας σε αριθμούς που παρουσιάζουν μία ανοδική τάση. Τα φιλοξενούν, κυρίως, οι υγρότοποι της Θράκης.